Ở đâu có con người thì ở đó có rác thải. Đây rõ ràng là một “định lý” không có ngoại lệ ngay cả ở bên ngoài không gian vũ trụ. Tuy nhiên, Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) lại không có xe chở rác đều đặn đi tới để dọn dẹp hàng ngày như dưới mặt đất.
Thông thường, khi có tàu vũ trụ tiếp tế từ Trái đất cập bến trạm, rác mà phi hành gia trên Trạm Vũ trụ Quốc tế thải ra cũng sẽ được chất lên tàu và sau đó thả rơi để tự đốt cháy trong khí quyển khi tàu vũ trụ trở về mặt đất. Nhưng giải pháp này vừa mất vệ sinh, lại vừa tốn kém chi phí. Đặc biệt đối với những con tàu thực hiện nhiệm vụ trên sao Hỏa có hành trình dài thì việc tích trữ chất thải là vấn đề lớn.
“Bốn phi hành gia có thể tạo ra tới 2.500 kg rác mỗi năm, tương đương khoảng hai thùng rác mỗi tuần. Trong bối cảnh ngày càng có nhiều phi hành gia làm việc dài ngày ngoài không gian, việc xử lý rác thải sao cho hiệu quả cũng là vấn đề cấp thiết”.
Giờ đây, các nhà khoa học đã có một phương pháp mới để loại bỏ rác thải trên Trạm Vũ trụ Quốc tế theo cach đơn giản đến không ngờ – bắn chúng ra khỏi cửa gió của trạm.
Sáng kiến xử lý rác mới cho Trạm Vũ trụ Quốc tế sử dụng khóa không khí cấu chốt chặn có tên là Bishop, được chế tạo bởi liên minh Nanoracks, Thales Alenia Space và Boeing, cùng tư vấn kỹ thuật từ NASA. Đây về cơ bản một hệ thống khóa không khí (airlock – khoang kín khí) thương mại đầu tiên trên thế giới. Với trọng lượng lên đến 907kg, Bishop được thiết kế để triển khai các vệ tinh nhỏ và đóng vai trò như một hộp dụng cụ di động cho những chuyến đi bộ ngoài không gian và tổ chức thí nghiệm.
Tuy nhiên mới đây, hệ thống Bishop đã được sử dụng trong thử nghiệm xử lý rác trên ISS. Các phi hành gia đã đặt tổng cộng 78kg rác thải các loại vào túi đựng trong khóa không khí. Sau đó, họ đóng kín túi và dùng cánh tay robot di chuyển Bishop đến vị trí thích hợp để xả rác. Khi rúi rác rời khỏi khóa không khí, nó sẽ bốc cháy trong bầu khí quyển, vì vậy sẽ không gây thêm vấn đề về các mảnh vụn trong không gian. Thử nghiệm được thực hiện vào tuần trước và đã thành công mỹ mãn.
Nhìn chung, tàu vũ trụ có thể chứa khối lượng rác lớn hơn nhiều so với thùng chứa của khóa không khí. Tuy nhiên, việc sử dụng khóa không khí lại giúp các phi hành gia có thể xử lý rác thải thường xuyên hơn, đảm bảo vệ sinh cũng như không gian trên trạm.